Czy warto być fighterem? Krótka historia o kręglach fińskich

2. Dystanse

Dystanse to zbijanie kręgli na odległościach przede wszystkim 8, 9 i 10 metrach, a nawet dalej. Dystanse to są elementy dyscypliny kręgli fińskich, którymi się wygrywa mecze! Jeśli zawodnik ma to wytrenowane, to można go przyrównać do hetmana na szachownicy. Nic mu nie grozi, albo inaczej, niewiele mu może zagrozić. Ponadto ta sztuka zakryje mu niektóre niedociągnięcia, czy braki w innych elementach.

Kiedyś spytano się Zygmunta Broniarka: „Gdzie pan się nauczył tak dobrze języka angielskiego?”. On odparł ze spokojem: „Ja nigdy się nie umiałem nauczyć tego języka, uczyłem się tylko słówek na pamięć”. Podobnie jest tutaj. Trzeba zbijać, zbijać i jeszcze raz zbijać kręgle na dystansach ośmio-, dziewięcio- i dziesięciometrowych – regularnie, i nie przejmować się niczym.

Tak, jest też i druga strona medalu – czas. Czas poświęcony regularnemu z zaangażowaniem treningowi. Żeby regularnie zbijać kręgle na odległości 8 metrów ze skutecznością powyżej 50% do tego potrzeba jest grubo ponad pół roku treningu. Po roku treningu taki zawodnik, praktycznie już nigdy nie zejdzie poniżej 50% skuteczności. Po półtora roku zawodnik będzie już trafiał „8” w granicach 70% skuteczności, a jego celem stanie się niebotyczna granica 80% zbić na odległości ośmiu metrów. To może nastąpić nie wcześniej niż po 2 latach treningu. Po tym czasie gracz się zorientuje, że zbicia na dziewięciu metrach ma zawsze powyżej 60%, a na dziesięciu metrach podchodzi pod 50% skuteczności. Bo ważne jest, by odległości ośmio-, dziewięcio- i dziesięciometrowe równolegle ze sobą trenować, aby wyrobić sobie pamięć mięśniową. Przy takim wytrenowaniu zawodnik nie musi się obawiać swojego występu na zawodach, on nie będzie miał wpadek. Jego forma będzie zawsze wysoka, a przede wszystkim równa. Da to mu też spokój i niepotrzebne wchodzenie w zawikłane meandry taktyczne. Wytrenowanie na poziomie 80% na „8” da mu możliwość nawet zawalczenia o medal na mistrzostwach Europy, a nawet w mistrzostwach świata. A przy okazji zawodnik zobaczy jak wspaniały jest jego organizm i jakie bariery będzie pokonywał, które wcześniej wydawałoby się są nie do pokonania.

Na ostatnich mistrzostwach świata w Gołotczyźnie, jedna z klubowych drużyn niemieckich grała przeciwko Japończykom. Niemcy postawili Japończyków pod ścianą. Musieli zbić kręgiel po przekątnej, tam było grubo ponad 11 metrów, może 12 metrów. Młody Japończyk stał wyprostowany i może przez 2 minuty się przymierzał do tego rzutu. Trafił, wygrali…
W mojej historii miałem też wiele tego typu przypadków. Podzielę się tylko dwoma przykładami. W pierwszym przypadku na ostatnich mistrzostwach Polski w Żywcu w 2025 r. podczas gry podwójnej w 1/8 finału przeciwko drużynie Zabrodaczeni Szczecin trafiłem kręgiel na odległości 11 metrów (mogło być i ciut więcej)! To było na 2:0, a mecz wygraliśmy 3:0. W drugim przypadku miałem rzut kończący na wygranie półfinałowego meczu przeciwko KF Format Sztum w Halowych Mistrzostwach Polski w Puszczykowie w 2025 r. – dokładnie 10,20 m (po przekątnej). Trafiłem. Z reguły tak jest, że te kończące, najbardziej ważące rzuty … wychodzą. Trzeba dodać, że dystanse to też odległości od piątego do siódmego metra. Odległości piątego i szóstego metra traktujemy treningowo (znacznie mniej). Jednak pamiętajmy, niejeden zawodowiec wyłożył się na „szóstce” i pojechał z płaczem do domu. Każdą odległość traktujemy poważnie! „Siódemki” trenujemy ilościowo podobnie jak „ósemki” i wyższe.

I na koniec. Załóżmy, że jest zawodnik, który ma tylko jeden element wytrenowany, a mianowicie dystans na „10” w 100%. Czy będzie on wygrywał turnieje? Nie, będzie gdzieś tam w środku stawki, ale turnieju nie wygra. Dystanse są skorelowane z innymi elementami, takimi jak rozbicie, wybicie itd. Zawodnik musi umieć wszystko!

4. Rozbicie

Według mnie rozbicie to ciągle niedoceniane zagranie, a dodatkowo ten element gry ściśle koresponduje z dystansami. Tutaj zawsze jest problem. Możemy rozbić na dwa sposoby (według dwóch różnych taktyk). Rozbicie silne (za 12 pkt), gdzie kręgle rozproszą się we wszystkich kierunkach. Oraz rozbicie lekkie z mniejszym ryzykiem nietrafienia (też za 12 pkt) gdzie kręgle tylko się położą blisko siebie. Dzisiaj już wiadomo, że pewniejszy jest ten pierwszy wariant, daje on większe prawdopodobieństwo wygrania seta oraz punktów w nim zgromadzonych. W pierwszym wariancie, gdy rozbijemy silnie za 12 pkt (lub wysoko), kręgle mogą się nam tak ustawić i co często bywa, że przeciwnik w swoim zagraniu może nawet nie zdobyć 6 pkt, jeśli mu coś tam większego nie wyskoczy. Natomiast w drugim przypadku, przeciwnik w swoim zagraniu zastosuje rozbicie, tak jak by zaczynał swojego seta i jeszcze może zgarnąć 12 pkt dodatkowo rozbijając to „towarzystwo”.

Serwis zawsze miał swoją wysoką wartość. W tenisie ziemnym, w tenisie stołowym to rzecz naturalna. Na ostatnich niedawno skończonych mistrzostwach świata w siatkówce, które wygrali Włosi, ich największym atutem była zagrywka, tym zaskoczyli nie tylko rywali, ale i zadziwili cały świat. Odezwały się nawet głosy, by teraz serwować z dwóch rąk… Potęga rozbicia w kręglach fińskich jest aż nadto widoczna. Podczas wielkich imprez, takich jak mistrzostwa Europy czy świata takie nacje jak Finowie, Estończycy, Austriacy, Francuzi nie bawią się w głaskanie kręgli, rozbijają, ile mają siły w ręce.

Rozbicie to bardzo ważny element! Od tego zależy, jak potoczy się dalszy przebieg gry. Może on dać zawodnikowi na początku dużą przewagę i … spokój w grze. Jak widać, na diagramie trudność tego elementu jest na wartościach niskich. Tu nie potrzeba jakiegoś skomplikowanego i mozolnego treningu, tym bardziej że zdobyta tu umiejętność przyda nam się podczas wybijania. To, dlaczego w to nie „zainwestować” podczas treningu i później w meczu?

6. Wyłuskanie tylne

Ten element w grze należy do najtrudniejszych zagrań. Jest to element specjalistyczny. Chodzi tu o to, by „wyciągnąć” (zbić) kręgiel stojący tuż za innym kręglem lub grupą kręgli. Na to nie ma gotowej recepty jak to robić, po prostu trzeba trenować, trenować i jeszcze raz trenować, nawet kosztem innych zagrań.

Na niedawnych Czwórkowych Mistrzostwach Polski w Mölkky w Gołotczyźnie po wyjściu z grupy z drugiego miejsca trafiliśmy w 1/4 na zespół Zakręgryfka Unzerstörbar ze Szczecina. Było 1:1 w setach. Drugi set był już w kieszeni, ponieważ przeciwnicy mieli kręgiel z numerem dziewiątym zakryty przez inny kręgiel. Było to na 4,5 metra. Do strefy rzutu podszedł Marcin Henkelman, trochę się zastanowił, czy wybijać nam gołą piątkę, czy rzucać tę dziewiątkę. Zdecydował się na ten drugi wariant i wysokim lobem, świecą … strącił ją! To było jak nokaut, myśmy się już w tym meczu nie podnieśli. Czegoś takiego nigdy nie widziałem i prawdopodobnie już nigdy nie zobaczę. Podobno ktoś to nagrał…

W innym przypadku, niedawno na ostatnim turnieju Masters TOP-16, grałem przeciwko Łukaszowi Szulcowi z Tczewa. W drugim secie została mi do końca jedynka (na odległości powyżej 5 metra) niepilnowana w promieniu 1 metra. Szulc, nie wiem, jakim cudem zakrył mi ją dokładnie. Nie miałem innego wyjścia musiałem rzucać. Trafiłem … to było mistrzostwo świata! Pytanie, czy to był przypadek? Nie, to nie był przypadek, ponieważ na treningu to trenowałem, może nie w takim agresywnym ustawieniu, ale regularnie to trenowałem. Gdyby to nie była ostateczność, nie podjąłbym się tego. Z reguły tak jest, że to, co nie wychodzi na treningu w ostateczności wychodzi w meczu.

8. Piony

Piony (rzuty zbijakiem pionowo) zawsze były tematem do wielu dyskusji. Rzucać czy nie rzucać? Jeżeli zawodnik ma ten element wytrenowany, jak najbardziej rzucać. Jednak widziałem wielu zawodników, którzy bezrefleksyjnie podchodzili do tego rzutu, tracąc kolejkę. Kręgle sklejone zewnętrznie są o wiele łatwiejsze od tych wewnętrznych. Jedna wskazówka, aby dobrze zbić pionem kręgiel sklejony (przede wszystkim ten środkowy – wewnętrzny), trzeba tak rzucić zbijakiem, by ten swoim końcem trafił w owal (główkę) kręgla. Wtedy jest największe prawdopodobieństwo wyłuskania tego kręgla z grupy.

Pion na pewno wykorzystamy, gdy już nie mamy wyjścia. Na ostatnich MP w Żywcu w 2025 r. przydarzyło mi się ciekawe, ale radosne zdarzenie. W grupie grałem z Bartłomiejem Henkelmanem ze Szczecina. Pod koniec pierwszego seta mieliśmy obaj po 38 punktów. Tylko dwunastka była do rozegrania pionem. Nie było innego sensownego wyjścia. Pierwszy rzucał Bartłomiej, nie trafił. Drugi rzucałem ja, trafiłem. W drugim secie, o dziwo powtórzyła się analogiczna sytuacja. Obaj mieliśmy po 39 punktów. Tylko pion na jedenastkę wydawał się prawidłowym rozwiązaniem. Pierwszy rzucał Bartłomiej, nie trafił. Drugi rzucałem ja, trafiłem. Jednak trzeba przyznać, że wynik z powodzeniem mógłby być w drugą stronę. Pion to zawsze jest loteria…

10. Taktyka

Im bardziej jest wyszkolony zawodnik w kręglach fińskich, tym mniej go interesuje taktyka. Im więcej będziemy grać w wielkich turniejach, tym więcej nabierzemy doświadczenia w taktyce. Wydaje się, że gra w kręgle fińskie to prosta rzecz, i tak jest. Dlatego też taktyka powinna być prostą rzeczą. Najgorsze w kręglach jest trzymanie się z góry określonych zasad według jakichś ideologii w głowie. Zawodnik w meczu powinien mieć „czystą” głowę i podejmować decyzje zdrowo-rozsądkowe.

Nigdy nie zapomnę sytuacji jak kilka lat temu po wygranym secie w „drużynówce” na wielkiej zagranicznej imprezie, była dziewiątka do brania, by zabezpieczyć sobie rozbicie w decydującym secie, a tu słyszę: „Wybij im czwórkę (na, którą było 2% szans), nie ma znaczenia, kto będzie rozbijał, wybijaj!”. Wiadomo jak to się skończyło, gdzieś jeszcze jest zwykły rozum i zdrowy rozsądek… Naprawdę, szkoda było mi tego meczu.

Proste decyzje wcale się nie kłócą z dłuższym wspólnym naradzaniem się. Rok 2025, Halowe Mistrzostwach Europy w Pradze, to mógł być ćwierćfinał, grały bodajże dwie drużyny francuskie między sobą. W jednej drużynie była kobieta (wszyscy bularze – widać po rzutach). Oni przed każdym rzutem dyskutowali i naradzali się 5 minut. Nawet wtedy mnie by było wstyd im powiedzieć: „Czas!”. A niech się naradzają i 10 minut, jeżeli organizatorzy na to pozwolą. Tutaj na myśl przychodzi jeszcze inne ciekawe spostrzeżenie. Na tych mistrzostwach nikt nie kruszył kopii, czy ktoś dotknął drewnianą strefę rzutów, czy nie. Bo w tej penalizacji dotyczącej fauli można dojść do absurdów. Doprawdy trudno w Polsce zrozumieć niektórych ludzi w tej materii…

Podczas II Turnieju Drużyn Czteroosobowych Mölkky4U (w ramach przygotowań do Mistrzostw Świata) w Puszczykowie (15.06.2025) grałem w drużynie „ZaGRYFka & King”. Po wyjściu z grupy wygraliśmy kolejno z czterema silniejszymi od nas drużynami, przynajmniej tak się wydawało, by się znaleźć w finale. To było wtedy coś! Fantastyczna sprawa. W drużynie grali wtedy Łukasz Szulc, Bogusław Król, Bartłomiej Kordecki i Beata Górska. Faktycznie, podczas tych meczów naradzaliśmy się podczas każdego rzutu przez dłuższą chwilę. Nikomu to nie przeszkadzało, a efekt końcowy był znakomity! No, wiadomo, że jeśli jest „goły” wysoki numer na placu, to nikt nie będzie się zastanawiał i pytał co robić.

Warto też wspomnieć o dziwnym zjawisku. Niektóre zespoły podczas zawodów ogarnia mania numerologii. Jeszcze daleko do połowy seta, a niektóre kręgle stają się wyrocznią, i to bez względu, czy są do wyciągnięcia, czy nie. Nierzadko słychać odpowiedź: A po co nam dwunastka? I tak drużyna „morduje” się nie z przeciwnikiem, tylko ze swoimi kręglami. W każdym sporcie, w kręglach fińskich też, jeżeli zawodnik, drużyna (pomijając już ich wysokie wyszkolenie) jadą na zawody rangi mistrzostw Europy, mistrzostw świata (ale dotyczy to też mniejszych krajowych turniejów), to muszą wiedzieć, po co oni tam jadą, czy po wynik, czy na zabawę? Jeśli na zabawę, to nie można mieć później pretensji o wynik. Jeśli po wynik, to musi być zachowany sportowy reżim, nie ma innego rozwiązania. Na wielkich imprezach od razu widać, które drużyny przyjechały zawalczyć o najwyższe trofea i jest ich naprawdę dużo. Z polskich drużyn takim najlepszym przykładem zespołu do naśladowania na pewno jest Dwunastka Warszawa. Od razu przychodzi tu na myśl cytat z encyklopedii ks. Benedykta Chmielowskiego: „Jaki koń jest, każdy widzi”…

A ta myśl była od samego początku mojej gry, zawarta w pytaniu: Czy w kręglach fińskich warto być fighterem?… Jak najbardziej! Gra się do przodu, bez wikłania się w niepotrzebne nieraz rozwiązania taktyczne. Dlatego wygrałem pierwszy międzynarodowy Turniej Mikołajkowo-Świąteczny w Bielsku-Białej w 2023 r. zaraz na początku mojej kariery (chociaż nie bez znaczenia było to, że pierwszy raz wystąpiłem wtedy jako zawodnik rzeczywistego klubu ŚKKF Zbijaki, a nie internetowego). Dlatego zostałem wicemistrzem Polski w 2024 r. w Żywcu. I to też, dlatego zostałem halowym wicemistrzem Polski w grze podwójnej w 2025 r. w Puszczykowie (wraz z brązowym medalem w grze pojedynczej – zob. YouTube), a chwila zawahania kosztowała mnie w 2025 r. „przegranie” Superligi Polsko-Czeskiej. W 2024 r. podczas MP nie kalkulowałem w meczach przeciwko (kolejno): Krzysztofowi Mocha, Kryspinowi Berczyńskiemu, Szymonowi Szulcowi, by w finale dopiero zatrzymać się na świetnym wtedy Kamilu Sajkowskim (zob. YouTube), a wszyscy Ci gracze to byli wtedy przecież zawodnicy z najwyższej półki. Tam taktyka, jak gdyby, była tylko dodatkiem do gry.

We wspomnianej Superlidze w półfinale w ostatniej rundzie był wybór, czy trafić dziewiątkę na 9,5 metrze wybijając ją dalej i wkopać się, czy zbić niższy pewny numer, ryzykując przegranie meczu. Wybrałem ten drugi wariant i … przegrałem. Po przegranym meczu Łukasz Bialik powiedział mi, że nawet gdybym mu wybił dziewiątkę na 12 metr, on by też po nią poszedł. W takich meczach już nie liczą się rozstawienia, rankingi, wtedy wszystko jest możliwe, wszystko jest w zasięgu zawodnika…

W finale gry podwójnej w HMP w Puszczykowie w 2025 r., gdzie grałem z doskonałym partnerem Markiem Rogalskim z Warszawy mieliśmy na zakończenie jednego seta zdaje się dziesiątkę na ostatnim 10 metrze. Wybraliśmy wtedy dwie łatwe piątki i … przegraliśmy seta. Po przegranym meczu podszedł do mnie sędzia, Radek Louda z Czech (również bardzo dobry zawodnik) i powiedział mi: „Mieliście brać tę dziesiątkę”. On to zapamiętał, ponieważ on to doskonale wiedział…

Oczywiście są momenty i takie będą zawsze, kiedy zawodnik zastanawia się, na ile może się posunąć w grze w swoich umiejętnościach, do jakich granic dojść, a kiedy się wycofać, mając w myśli również, na ile stać dziś przeciwnika. Jednak wydaje się, że cała istota gry w kręgle fińskie, kryje się w tym jednym prostym pytaniu: „Czy warto być fighterem?” … Cała ta gra i mój sposób jej prowadzenia, dawała mi zawsze wiele radości i satysfakcji. Nigdy nie było, podkreślam nigdy, by mnie ten sport na treningach czy zawodach znużył. A przy okazji zawsze miałem wysokie miejsca w turniejach (na ostatnich MP w Żywcu w 2025 r. zająłem 4. miejsce w grze podwójnej i 5. miejsce w grze pojedynczej), by w 2025 roku (na podstawie rankingu) wystąpić w kadrze Polski na mistrzostwach Europy i mistrzostwach świata. Pod koniec roku 2025 w Polskim Rankingu Mölkky prowadzonym przez Polską Federację Mölkky na zakończenie sezonu zająłem 3. miejsce. Natomiast w rankingu Road to Masters, który zawiera 13 największych turniejów w Polsce i prowadzi do zakwalifikowania się do turnieju TOP-16, w którym bierze udział 16 najlepszych zawodników w Polsce – zająłem 1. miejsce! W obu rankingach jest sklasyfikowanych ponad 250 zawodników i zawodniczek. To był rok!…

Powoli, kończąc powyższe rozważania jeszcze raz dzielę się ciekawym spostrzeżeniem, które już wcześniej było zasygnalizowane, że nie wolno się pomylić w pierwszych rzutach w secie. Grozi to dalekosiężnymi konsekwencjami. Lepiej wziąć np. „8” niż bardzo ryzykowną „12”. Zostawić ją przeciwnikowi, a jak się pomyli, pójdziemy wtedy po drugą „8”, a jeżeli nie, weźmiemy dopiero wtedy tę „12”.

Dobrym sposobem jest nagrywanie najważniejszych meczów na wielkich imprezach. Nie kosztuje to wiele pieniędzy, niestety kosztuje to czas i zaangażowanie. Wyniki w setach 3:2 czy 3:4 nic nam nie mówią. Natomiast wartości 2:6 czy 7:3 jako liczone błędy np. na dystansach, czy na krótkich odległościach (bo liczymy też błędy przeciwników!) wiele nam pomogą na późniejszych treningach do poprawy. Przy okazji podczas odtwarzania meczu, niejednokrotnie się zdziwimy jak niektórymi swoimi zagraniami pomogliśmy rywalowi w grze.

Na koniec trzeba powiedzieć, że w dyscyplinie sportowej, jaką są kręgle fińskie, nierzadko rządzi czynnik przypadkowości (choć wysokie wyszkolenie zawodnika, może to nieco zniwelować). Wystarczy, że zbijak odbije się tam, gdzie nie trzeba i trąci następny kręgiel lub sam zbity kręgiel przewróci inny i wtedy cała taktyka bierze w łeb. I nierzadko nie można już nic zrobić. Jednak trzeba tu uspokoić zawodników, ponieważ wykres rozkładu gęstości prawdopodobieństwa w życiu ludzkim jest wykresem normalnym (w kształcie takiego modnego, damskiego, filcowego kapelusza z dawnych lat), co oznacza tyle, że człowiek w swoim życiu ma tyle samo szczęścia co pecha. Czyli wychodzi idealny remis. No to czego się tu bać?…